- De miljardentegenvaller van bijna 10 miljard euro bij de vermogensbelasting in box 3 wordt maar voor een klein deel verhaald op spaarders en beleggers.
- Het kabinet-Schoof kiest ervoor het grootste deel van de rekening in de staatsschuld te laten vallen.
- Ook middeninkomens betalen mee doordat ze geplande lastenverlichting mislopen.
- Lees ook: Prinsjesdag: 11 fiscale maatregelen die je portemonnee raken in 2025 – van hypotheekrenteaftrek tot energiebelasting
Één van de belangrijke vragen voor het kabinet-Schoof bij het vaststellen van de begroting van 2025 was de aanpak van de miljardentegenvaller bij de vermogensbelasting op sparen en beleggen in box 3. Uit de stukken in de Miljoenennota blijkt dat die vooral wordt afgewenteld op toekomstige generaties via de staatsschuld en door minder lastenverlichting te geven aan middeninkomens.
Waar gaat het dan precies om? De vermogensbelasting in box 3 ligt al jaren onder vuur, omdat de fiscus werkt met zogenoemde fictieve rendementen op sparen en beleggen, waarover vervolgens belasting wordt geheven.
Voor spaarders pakte dit jarenlang zuur uit, omdat de veronderstelde spaarrendementen van de fiscus fors hoger waren dan de daadwerkelijke spaarrendementen.
In 2021 oordeelde de Hoge Raad al dat er een probleem was met relatief hoge fictieve rendementen die de fiscus hanteerde voor spaargeld, terwijl spaarrentes laag waren. In aanvulling hierop heeft de Hoge Raad afgelopen juni geoordeeld dat ook het werken met fictieve, vaste rendementen voor beleggen onrechtmatig is.
Voor de fiscale hersteloperatie die betrekking had op spaarders, is in eerdere jaren al het nodige in gang gezet, maar de nieuwe uitspraak van de Hoge Raad zorgde dit jaar voor een extra miljardentegenvaller.
Opvallend hierbij was bovendien dat de Hoge Raad enerzijds vindt dat beleggers gecompenseerd moeten worden voor de jaren dat hun rendement lager was dan het fictieve rendement op beleggen - dat de afgelopen jaren tussen de 5 procent en 6 procent is geweest. Tegelijk hoeven beleggers niet bij te betalen, voor de jaren dat ze een hoger rendement hebben gehaald dan het fictieve rendement.
Rekening van tegenvaller vermogensbelasting in box 3: wie betaalt?
De vraag is nu bij wie de rekening van de hersteloperatie voor de vermogensbelasting terecht gaat komen.
De onderstaande tabel uit de Miljoenennota geeft aan hoe groot de schade is: voor 2024 gaat het om een tegenvaller van afgerond 6,4 miljard euro. Voor 2025 gaat het om afgerond 1,7 miljard euro en voor 2026 om 1,75 miljard euro. Bij elkaar dus liefst 9,8 miljard euro.
In het onderste deel van de tabel is te zien hoe de dekking wordt geregeld. Voor de 6,4 miljard euro van 2024 is daar niets ingevuld, wat betekent dat het begrotingstekort van de overheid oploopt en de overheid dit bedrag moet bijlenen. Anders gezegd: dit wordt gefinancierd via een hogere staatsschuld.
Financiering via de staatsschuld betekent dat alle Nederlanders meebetalen aan deze dekking van de fiscale strop in box 3. Het houdt in dat vooral de jongere generaties de rentelasten op de schuld nog lang moeten dragen.
Voor de jaren 2025 en 2026 is er wel dekking geregeld door het kabinet-Schoof. Die bestaat uit het "infaseren van koopkrachtenveloppen". Dat is eufemistische taal voor het beperken van eerder voorgenomen lastenverlichting voor middeninkomens. Die betalen op die manier mee.
Verder komt een deel van dekking uit de verhoging van premies voor werknemersverzekeringen.
Tot slot wordt in totaal zo'n 200 miljoen euro toch verhaald op spaarders en beleggers. Het kabinet was namelijk eerder van plan om het tarief voor de vermogensbelasting in box 3 te verlagen, maar dat gaat niet door. Hierdoor blijft het belastingtarief op 36 procent staan in 2025 en 2026, wat meer inkomsten in box 3 oplevert dan eerder geraamd.
De oplossing van het kabinet-Schoof voor de miljardentegenvaller in box 3 komt ongetwijfeld nog terug bij de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer over de Miljoenennota. PvdA-leider Frans Timmersmans hintte hier dinsdag al op door te spreken van een "omgekeerde Robin Hood", waarbij geld minder vermogenden naar meer vermogenden gaat.
Staatssecretaris van Financiën Folkert Idsinga (NSC) verdedigde zich dinsdag alvast in het Financieele Dagblad door te wijzen op de enorme omvang van de tegenvaller in box 3. Het bedrag is volgens Idsinga "zo gigantisch" dat je dit niet "binnen box 3" kunt gaan ophalen bij spaarders en beleggers.
Idsinga snapt dat hij verwijten gaat krijgen van de linkse oppositie. "Tegelijkertijd: als je de arresten van de Hoge Raad leest, staat daar dat er jarenlang is geheven op basis van een systeem dat in strijd is met het internationaal recht. En we zitten we ook nu nog met dat gemankeerde systeem. We hebben tot aan de ingangsdatum van nieuwe wetgeving nog steeds te maken met die doorwerkende uitspraak van de Hoge Raad", zegt hij in het FD.
De hoop is nu gevestigd op een nieuwe inrichting van de vermogensbelasting in box 3. Die moet in 2027 van kracht worden. Daarbij zou de belasting op sparen en beleggen grotendeels gebaseerd moeten zijn op daadwerkelijk behaalde rendementen.